در ماه مبارک رمضان سال جاری ، مقام رهبری بین جمعی از قاریان و حافظان قرآن کریم گفت: «جامعه ما باید به سمتی برود که ۱۰ میلیون حافظ قرآن تربیت کند»،همین اشاره ،بهانه ای برای اصحاب وزارت آموزش و پرورش شد که دست به راه اندازی طرحی به نام طرح نور بزنند.این طرح که از آن به نهضت ملی حفظ قرآن نیز تعبیرشده است، بنا دارد در طی ۵ سال و هرسال ۲۰درصد از کل دانش آموزان و فرهنگیان کشور را به عنوان حافظ کل یا بخشی از قرآن آماده و معرفی نماید و به این منظور نیز جوایزی درنظرگرفته اند.بطور مثال برای کسی که موفق به حفظ کل قرآن بشود، مبلغ سه میلیون تومان به علاوه سفر خانه خدا، جایزه داده می شود.الان کسی ازچند و چون اجرای آن در سالهای آینده و نیز میزان دستیابی اش به اهداف مقررشده ،چیزی نمی داند.اما اجرای ناگهانی و همگانی ـ ونه آزمایشی ـ آن، موجبات ابراز یکسری ابهامات و اشکالاتی ازسوی برخی همکاران فرهنگی نسبت به آن را فراهم نمود که از آن جمله نقد قلمی حقیراست که در ادامه از نظرتان می گذرد...
شک نیست که از برکردن قرآن، کار خوبی است.این کار خوب در روزگار قبل از مدرنیته و کاغد و چاپ خوب تر بود نه الان که هرکسی می تواند ، تمام قرآن را به دهها زبان و تفسیر و قرائت و امکان جستجوی سریع در یک لوح فشرده همراه خود داشته باشد. حتی بخش زیادی از تشویق به حفظ در روایات معصومین (ع) نیز به خاطر راحت بودن آن برای عرب زبان ها بوده است.اگرچه همان حافظینی که در نماز و بعد از سوره حمد، سوره بقره را می خوانند، ناگهان بر روی امام علی (ع) تیغ کشیدند.یادمان باشد که خوبتر از حفظ قرآن، عمل کردن به دستورات قرآن است و تنها یکی از راه های انس با قرآن، ـ فقط یک راه ـ ازبرکردن آیات آن است.البته که قرآن در بین ما محبوب است اما متاسفانه مهجور هم هست.درست مثل پیرمردی دریک خانه یا فامیل که فقط به او احترام می گذارند اما از او اجازه نمی گیرند.ما قرآن را در قفسه های چوبی و میان لوح های فشرده و بین هیاهوی جشنواره ها و طرح ها زندانی نموده ایم.
با این همه هنوز و تا همیشه ،ازبرنمودن قرآن ثواب دارد.اما روند و روال این کار نیز باید حساب شده و منسجم باشد.وقتی قرارباشد در ابتدای دیماه،مبادرت به حفظ قرآن بشود و چهارماه بعد جشن حفظ برگزارشود، معلوم است که این برنامه بیشتر به یک مانورتبلیغاتی برای وزارتخانه متبوع می ماند. وگرنه ،حفظ قرآن کار هرکس نیست و نباید هم باشد.استعداد، علاقه، خانواده، وسیله،حافظه، و بسیاری چیزهای دیگر در این میان نقش دارند.ملزم ساختن تمام آموزشگاه ها به مشارکت با سهم بیست درصدی و گرفتن نتیجه دلخواه که همان حضور حداکثری و اسمی دانش آموزان در طرح می باشد، نشانه ی غافل شدن از موضوع تفاوت های فردی است.تربيت حافظینی موفق در مدت يك سال يا كمی بيشتربا آغاز طرحی با این همه شتاب ، برای عموم همکاران هم تعجب برانگیز و غیرممکن است. معلوم نیست که با كدام منابع آموزشی و يا مربی آموزش ديده و متبحر موجود در آموزش و پرورش می توان اين امر را در مسير صحيح پيش برد.فقط يك سال زمان میبرد تا منابع آموزشی حفظ قرآن را برای شروع يك طرح عظيم آماده ساخت.برای تحقق مطالبه رهبری، بايد كاری زمانبر با پشتوانه نظرات دقيق و عميق كارشناسانه را آغاز كرد وبه این منظور،لازم است که طرحريزی از صفر شروع شود و طرحهای قبلی آسيبشناسی گردد.
اکنون بیش از سه دهه از عمر حکومت اسلامی در میهن ما می گذرد و فرصت های ارزشمندی برای مانوس شدن جامعه و جوانان با قرآن از دست رفته است.سالهای جنگ و جبهه و رواج روحیه شهادت طلبی،می توانست فرایند حفظ قرآن را در میان ما نهادینه کند.همینطور تا کنون چند کابینه از دولت های اصول گرا و ارزشی با تمام منابع و امکاناتی که در اختیار داشته اند، آمده اند و رفته اند.پس چرا در این همه مدت نباید خود دست اندرکاران اجرایی، نکوداشت قرآن را سرلوحه برنامه هایشان قرار بدهند؟ چرا فقط باید منتظرتوصیه و تلنگر رهبری باشند؟مگرهمه ما مسلمان و پیرو قرآن نیستیم و در جامعه ای که موصوف به صفت اسلامی است، زیست نمی کنیم؟مگر در این همه سال، چندین طرح قرآنی از سوی موسسات مختلف اجرا نشد؟ به راستی آیا برای اجرای طرح هایی مثل؛ طرح جامع قرآنی كشور( سازمان تبليغات اسلامی )، طرح جامع نهضت قرآنآموزی (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی )،طرح جامع قرآن (سازمان دارالقرآن الكريم) میلیاردها تومان هزینه نشد؟ تکرار و تنوع این همه طرح با آن همه بگو مگوهایی که دستگاه های اجرایی مربوطه با هم دارند،گویای این نکته است که طرحهای حفظ قرآن در كشور غيرمنسجم است. همیشه بار احساسی جريان حفظ در كشورمان زیاد بوده است. به ويژه از حدود بیست سال پيش و زمانی كه برخی از چهرهها، مثل جواد فروغی ،محمدحسين طباطبايی و دیگران درخشيدند ، موجی در كشور به وجود آمد كه بسياری ازوالدين، فرزندان خود را به سمت حفظ قرآن سوق دادند. اما درنهایت تعداد قابل توجهای كه با علاقه وارد شدند ،در ادامه حفظ را رها كرده وحتی آسيبهايی نيز متوجه آنها شد و حتی رابطه شان با قرآن ضعيف گشت.
در یک جمع بندی کلی از طرح مذکور،همینقدر می توان گفت که یک کارخیلی خوب، خیلی بد آغازشده است.عناصر؛زمان، مکان، سن، دوره تحصیلی، آموزش مربی،امکانات و بسیاری موارد دیگر در اجرای بهینه این کار نقش دارند.اصلا وقتی من مربی ، چند آیه از قرآن را ازبرندارم و وقتی همکاران، همراه و همفکر بنده در اجرای این طرح نمی شود، وقتی معرفی اسمی بیست درصد بچه ها به منزله ی اجرای طرح از سوی آموزشگاه است، وقتی هدف ، اعلام آمارهای دهان پرکن برای رسانه ها از سوی مدیران مناطق و استان ها و جناب وزیراست و بالاخره وقتی در این وادی،امر تزکیه بی اهمیت می شود و به جای تربیت قرآنی ، به تکرار و تمرین قرآنی بسنده می شود،آدم می ماند که چه باید بکند. اصلا به نظر شما ،ازدانش آموزی که حضورسبز قرآن را درکانون خانواده اش به خوبی لمس نمی کند و سرکلاس ادبیات فارسی قادر به ازبرکردن دوسه بیت شعربه زبان مادری اش نمی باشد و انبوه اطلاعات اینترنتی و ماهواره ای و موبایلی ،حافظه اش را اشغال کرده اند، چگونه می توان در طول دو سه ماه ، انتظارحفظ اندکی تا کل قرآن را داشت؟
پایان سخن اینکه یادمان باشد حتی بدون امر و اشاره مقام رهبری نیز،هویت ما از قرآن است و همه باید در خدمت قرآن قرارگیریم . بترسیم از روزی که خدای نکرده برخی طرح و تصمیمات در حفظ قرآن، به حذف قرآن بینجامد. قرآن، ایستگاه نیست که با رنگ و لعاب تجوید و قرآئت در آن معطل بشویم. بلکه مسیرراستی است که رفتن می خواهد و نه برجای نشستن. ولی متاسفانه ما معمولا «کلو واشربو» را گوش می کنیم و «ولاتسرفوا» را فراموش.«انالله» را باورداریم و «انا الیه راجعون» را از یاد می بریم.به راستی آیا نشاندن قرآن برسر زبانها، الزاما به معنی نورانی ساختن جانها است؟ آیا ذهن و حافظۀ قرآنی داشتن، مساوی با دل و حوصله ی قرآنی داشتن است؟ می دانید که این طرح ، نه پرورش روح قرآن را که صرفا آموزش حفظ قرآن را دنبال می کند و به همین خاطر، مغایر با رسالت این وزارتخانه در تقدم تزکیه برتعلیم است. بنابراین، روا نیست که ارائه ی آمارهای قرآنیِ باری به هرجهت و بدون پشتوانه را ، نردبان بالانشینی خویش درجلسات و همایش های مربوطه قراردهیم.به قول همان حافظ نازی که قرآن را با چهارده روایت می خواند:
«حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی
دام تزویرمکن چون دگران قرآن را . »
